กิจกรรมสำรวจ ศึกษา และประเมินการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศและการกักเก็บคาร์บอนในพื้นที่ป่า

วัตถุประสงค์

เพื่อศึกษาและพัฒนาระบบการสำรวจและประเมินการกักเก็บคาร์บอนในพื้นที่ป่าของประเทศที่ได้มาตรฐานและยกระดับค่าความเชื่อมั่นในการประเมินการกักเก็บคาร์บอนของประเทศ รวมถึงการพัฒนาสมการและสัมประสิทธิ์การปล่อยก๊าซเรือนกระจกในภาคป่าไม้

เพื่อสำรวจและศึกษาถึงการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศป่าไม้ต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเพื่อกำหนดแผนในการฟื้นฟูระบบนิเวศ การเพิ่มพื้นที่ป่า และการปลูกต้นไม้เพิ่ม

เพื่อศึกษาและพัฒนาดัชนีบ่งชี้ รวมถึงแนวทางการประเมินผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อระบบนิเวศป่าไม้และการเปลี่ยนแปลงชนิดพันธุ์และประเภทป่าในอนาคต เพื่อรองรับการป้องกันและปรับตัวต่อผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

เป้าหมาย

เพื่อให้ได้ข้อมูลการกักเก็บคาร์บอนในพื้นที่ป่าของประเทศในแต่ละประเภท และพัฒนาการประเมินการกักเก็บคาร์บอนของประเทศจากระดับ Tier 1 ไปสู่ Tier 2 และ Tier 3
เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐานในการติดตามการเปลี่ยนแปลงการกักเก็บคาร์บอนในพื้นที่ป่า
เพื่อพัฒนาค่าสัมประสิทธิ์การปลดปล่อยคาร์บอนของพื้นที่ ( Emission Factor) ของประเทศไทย
เพื่อติดตามผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อระบบนิเวศป่าไม้ของประเทศ
เพื่อพัฒนาดัชนีบ่งชี้ทางชีวภาพ (Bio-indicator) เพื่อบ่งชี้ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพ

พื้นที่/หน่วยงานดำเนินการ

ป่าดงดิบแล้ง เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาสอยดาว จ.จันทบุรี สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 2 (ศรีราชา)
ป่าเบญจพรรณ อุทยานแห่งชาติเอราวัณ จ.กาญจนบุรี สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 3 (บ้านโป่ง)
ป่าดงดิบชื้น อุทยานแห่งชาติเขาหลวง และสวนสมรม จ.นครศรีธรรมราช สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 5 (นครศรีธรรมราช)
ป่าดงดิบชื้น เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัด จ.พัทลุง สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 6 (สงขลา)
ป่าเต็งรัง บ้านนาหว้า จ.อุบลราชธานี สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 9 (อุบลราชธานี)
ป่าดงดิบแล้ง เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง จ.ตาก สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 14 (ตาก)
ป่าเบญจพรรณชื้น ป่ารอยต่อเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยเชียงดาว จ.เชียงใหม่ สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16 (เชียงใหม่)
ป่าเต็งรัง อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ จ.เชียงใหม่ สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16 (เชียงใหม่)
ป่าเต็งรังและป่าดงดิบเขา อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ จ.เชียงใหม่ สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16 (เชียงใหม่)

วิธีดำเนินการ

ประสานส่วนวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้ ให้ส่งผู้เชี่ยวชาญในเรื่องดังกล่าวมาฝึกอบรมความรู้และเทคนิคในการวางแปลง การสำรวจ การเก็บบันทึกข้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูลให้แก่เจ้าหน้าที่กลุ่มงานวิชาการ เจ้าหน้าที่โครงการนำร่อง และชุมชนที่มีความสนใจในการเข้าร่วมงานวิจัยจากพื้นที่นำร่อง และวางแผนการดำเนินงาน
กำหนดการสำรวจเพื่อประเมินการกักเก็บคาร์บอนในพื้นที่ป่าแต่ละประเภทที่กระจายไปในแต่ละภูมิภาค และอยู่ในสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ดำเนินกิจกรรมนำร่อง
จัดหาภาพถ่ายดาวเทียม ภาพถ่ายจาก Google Earth เพื่อมาคัดเลือกพื้นที่ที่จะสุ่มตัวอย่างและกำหนดตำแหน่งแปลงตัวอย่างให้กระจายเป็นตัวแทนในป่าผืนนั้น
วางแปลงตัวอย่างการศึกษาการกักเก็บคาร์บอนและระบบนิเวศ
จัดเก็บข้อมูลสังคมพืช สภาพอากาศในพื้นที่ มวลชีวภาพบนดิน คาร์บอนในดิน และการกักเก็บคาร์บอนในระบบนิเวศป่าไม้ต่างๆ อย่างต่อเนื่อง
ศึกษาการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศป่าไม้ในแปลงถาวร
ศึกษาการตอบสนองของระบบนิเวศป่าไม้ต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
สำรวจและศึกษาประสิทธิภาพของการปลดปล่อยและการกักเก็บคาร์บอนในระบบนิเวศป่าไม้ต่างๆ
พัฒนาความรู้ด้านการไหลเวียนคาร์บอนและสมดุลคาร์บอนของระบบนิเวศในชนิดป่าต่างๆ

การอบรมและชี้แจงเพื่อเพิ่มศักยภาพในการดำเนินการ

กิจกรรม/การดำเนินงาน	ปีงบประมาณ				หมายเหตุ
กิจกรรม/การดำเนินงาน	2557	2558	2559	2560	หมายเหตุ
เพิ่มศักยภาพในการศึกษาและวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศภาคป่าไม้
1. การประเมินการกักเก็บคาร์บอนในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ด้วยเทคนิคระยะไกล	30
2. การพัฒนาดัชนีบ่งชี้ทางชีวภาพ ( Bio-indicator) เพื่อบ่งชี้ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพ	40
3. การพัฒนาแบบจำลองเพื่อประเมินผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพ	30
4. การสำรวจและประเมินการกักเก็บคาร์บอนในพื้นที่ป่า					45
การหารือและระดมความคิดเห็น
1. การชี้แจงวิธีการสำรวจทรัพยากรป่าไม้ การกระจายของป่าแต่ละประเภท และการคัดเลือกชนิดไม้ที่สำคัญในการกักเก็บคาร์บอนในป่าแต่ละประเภท	80
2. การติดตามผลการดำเนินงาน การสำรวจและศึกษาการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศและการกักเก็บคาร์บอนในพื้นที่ป่า	100

ความก้าวหน้าของการดำเนินการ

ปีงบประมาณ	พื้นที่ดำเนินการ	ผลการดำเนินการ	หมายเหตุ
เริ่มปีงบ 2557 จนปัจจุบัน	1. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาสอยดาว จ.จันทบุรี สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 2 (ศรีราชา)	-แปลงตัวอย่างถาวรขนาด 40 x 40 ม. จำนวน 8 แปลงและขนาด 50 x 50 ม.จำนวน 1 แปลงในป่าสมบูรณ์มาก ปานกลางและน้อย อย่างละ 3 แปลง -เก็บข้อมูลสังคมพืช สภาพอากาศ มวลชีวภาพเหนือพื้นดิน และคาร์บอนในดิน -เก็บข้อมูลต่อเนื่อง
	2. อุทยานแห่งชาติเขาหลวงและพื้นที่ใกล้เคียง จ.นครศรีธรรมราช สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 5 (นครศรีธรรมราช)	แปลงตัวอย่างถาวรขนาด 40 x 40 ม. จำนวน 15 แปลงในป่าสมบูรณ์มาก ปานกลางและน้อย อย่างละ 5 แปลง -เก็บข้อมูลสังคมพืช สภาพอากาศ มวลชีวภาพเหนือพื้นดิน -เก็บข้อมูลต่อเนื่อง
	3. ป่าบ้านนาหว้า จ.อุบลราชธานี สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 9 (อุบลราชธานี)	แปลงตัวอย่างถาวรขนาด 40 x 40 ม. จำนวน 15 แปลงในป่าสมบูรณ์มาก ปานกลางและน้อย อย่างละ 5 แปลง -เก็บข้อมูลสังคมพืช สภาพอากาศ มวลชีวภาพเหนือพื้นดิน และคาร์บอนในดิน -เก็บข้อมูลต่อเนื่อง
	4. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง จ.ตาก สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 14 (ตาก)	แปลงตัวอย่างถาวรขนาด 40 x 40 ม. จำนวน 10 แปลงในป่าสมบูรณ์ปานกลางและน้อย อย่างละ 5 แปลง และขนาด 50x 50 ม.ในป่าสมบูรณ์มากจำนวน 5 แปลง -เก็บข้อมูลสังคมพืช สภาพอากาศ มวลชีวภาพเหนือพื้นดิน -เก็บข้อมูลต่อเนื่อง
	5. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยเชียงดาว จ.เชียงใหม่ สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16 (เชียงใหม่)	แปลงตัวอย่างถาวรขนาด 40 x 40 ม. จำนวน 15 แปลงในป่าสมบูรณ์มาก ปานกลางและน้อย อย่างละ 5 แปลง -เก็บข้อมูลสังคมพืช สภาพอากาศ มวลชีวภาพเหนือพื้นดิน -เก็บข้อมูลต่อเนื่อง
	6. อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ จ.เชียงใหม่ (ป่าเต็งรัง อ.จอมทอง ) สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16 (เชียงใหม่)	แปลงตัวอย่างถาวรขนาด 40 x 40 ม. จำนวน 13 แปลงและขนาด 50 x 50 ม. จำนวน 2 แปลง ในป่าสมบูรณ์มาก ปานกลางและน้อย อย่างละ 5 แปลง -เก็บข้อมูลสังคมพืช สภาพอากาศ มวลชีวภาพเหนือพื้นดิน -เก็บข้อมูลต่อเนื่อง
2558	7. อุทยานแห่งชาติเอราวัณ จ.กาญจนบุรี สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 3 (บ้านโป่ง)	แปลงตัวอย่างถาวรขนาด 40 x 40 ม. จำนวน 9 แปลง ในป่าสมบูรณ์มาก ปานกลางและน้อย อย่างละ 3 แปลง -เก็บข้อมูลสังคมพืช สภาพอากาศ มวลชีวภาพเหนือพื้นดินและคาร์บอนในดิน -เก็บข้อมูลต่อเนื่อง
	8. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัด จ.พัทลุง สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 6 (สงขลา)	แปลงตัวอย่างถาวรขนาด 40 x 40 ม. จำนวน 7 แปลงและแปลงขนาด 50 x 50 ม จำนวน 2 แปลงในป่าสมบูรณ์มาก ปานกลางและน้อย อย่างละ 3 แปลง -เก็บข้อมูลสังคมพืช สภาพอากาศ มวลชีวภาพเหนือพื้นดิน -เก็บข้อมูลต่อเนื่อง
2559	9. อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ จ.เชียงใหม่ (ป่าเต็งรังและป่าดงดิบเขา อ.แม่แจ่ม) สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16 (เชียงใหม่)	แปลงตัวอย่างถาวรขนาด 40 x 40 ม. จำนวน 9 แปลง ในป่าสมบูรณ์มาก ปานกลางและน้อย อย่างละ 3 แปลง -เก็บข้อมูลสังคมพืช สภาพอากาศ มวลชีวภาพเหนือพื้นดิน -เก็บข้อมูลต่อเนื่อง

หมายเหตุ การวิเคราะห์ข้อมูลจะมีการวิเคราะห์ในเรื่องของข้อมูลทั่วไป ข้อมูลไม้ต้น สภาพภูมิอากาศในพื้นที่ที่ศึกษา มวลชีวภาพเหนือพื้นดิน มวลชีวภาพของซากพืช ปริมาณซากพืชที่ร่วงหล่น และติดตามการเปลี่ยนแปลงในทุกระยะ 5 ปี

แผนการดำเนินงานต่อไป

1.เก็บข้อมูลต่อเนื่อง

2.จัดเก็บข้อมูลคาร์บอนในดินในปีงบประมาณ 2560 ในพื้นที่ของสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 5,6,14 และ16

3.จัดทำแผนสำรวจเพิ่มเติมในพื้นที่ของ สบอ.10 (อุดรธานี)

4.ตรวจเอกสาร รวบรวมข้อมูลสมการและค่า Emission Factor ที่มีการดำเนินการอยู่แล้วเพื่อทบทวนความเหมาะสมและถูกต้องในการเป็นตัวแทนในการประเมินการกักเก็บคาร์บอน เพื่อใช้ในการวางแผนพัฒนาให้สมบูรณ์ต่อไป

5.การประชุมเพื่อนำเสนอความก้าวหน้า ความถูกต้อง และวิเคราะห์แนวทางการดำเนินการต่อไปประมาณเดือนมิถุนายน 2560